Profesjonalne
Usługi Aktuarialne

2025-05-08

Co zawiera raport aktuarialny z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze i jak go poprawnie czytać? Sprawdź, jak aktuariusz dokumentuje dane, metody i wyniki w raporcie przekazywanym księgowym, zarządowi i audytorom.

Ten przewodnik zawiera opis kluczowych elementów raportu aktuarialnego i pozwoli je lepiej zrozumieć. Na końcu podajemy także przykładowe pytania dotyczące raportu aktuarialnego wraz z odpowiedziami.

Dlaczego raport aktuarialny z wyceny rezerw pracowniczych jest tak istotny?

Raport z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze dokumentuje metodologię wyceny dokonanej przez aktuariusza oraz szczegółowe wyniki kalkulacji. Najczęściej bezpośrednimi odbiorcami i czytelnikami raportu są: księgowi, zarząd firmy oraz audytorzy. Do rąk tych osób trafia dokument, który często jest wielostronicowy (średnio przynajmniej kilkanaście stron) i zawiera elementy z obszarów: księgowego, kadrowego, statystycznego oraz finansowego. Tak szeroki zakres danych może czasem budzić wątpliwości lub generować konkretne pytania.

Jakie elementy zawiera raport aktuarialny z wyceny rezerw pracowniczych?

 

Lista typowych rozdziałów:

• Wprowadzenie (podmiot, dla którego ustala się poziom rezerw, data bilansowa wyceny, biuro aktuarialne, które przeprowadziło kalkulację)
• Motywacja (zakres zlecenia, podstawa prawna)
• Dane wsadowe (data zbioru danych, podstawowe statystyki opisowe danych kadrowych danych oraz płacowych jak wartości średnie wieku czy wynagrodzenia)
• Opis zasad regulujących świadczenia pracownicze (np. jak naliczane są odprawy emerytalne, z jaką częstotliwością pracownicy dostają nagrody jubileuszowe itp.)
• Założenia aktuarialne
  • finansowe: stopa dyskontowa, inflacja, prognozowane wzrosty podstaw wycenianych świadczeń
  • demograficzne: rotacja, śmiertelność, inwalidztwo, wiek emerytalny
• Metodyka (Projected Unit Credit Method itp.)
• Wyniki wyceny rezerw (prezentacja kwoty rezerwy aktuarialnej w rozbiciu na krótko- i długoterminową oraz w podziale na świadczenia, np. odprawy emerytalne, odprawy pośmiertne oraz nagrody jubileuszowe, najczęściej na tej samej stronie podpis aktuariusza)
• Dodatkowe zestawienia (np. rozbicie rezerw na lata, rozbicie rezerw na MPK, analiza wrażliwości na zmianę wartości parametrów)
• Podsumowanie i rekomendacje (np. sugestie aktuariusza co do częstotliwości wycen pracowniczych, informacje o ewentualnych ograniczeniach)

Jak rozumieć pojęcia używane w raporcie aktuarialnym?

Poniżej umieszczamy kilka przykładowych pojęć występujących w raportach aktuarialnych, które dotyczą wyceny aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze tj. rezerwy na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, rezerwy na nagrody jubileuszowe itp.

Oczywiście może się zdarzyć, że niektóre z nich nie są stosowane ze względu na specyfikę wyceny lub są zastępowane innymi zwrotami.

• „Aktuariusz” – osoba uprawniona do wykonania wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych, która posiada licencję wydawaną przez KNF, dlatego jej podpis jest najczęściej składany przy kluczowych wynikach wyceny. Rejestr aktuariuszy dostępny jest na stronie https://www.knf.gov.pl/podmioty/wyszukiwarka_podmiotow.
• „Koszty bieżącego zatrudnienia” – przyrost rezerwy (czyli ma wartość dodatnią) wynikający z wypracowania kolejnej porcji uprawnienia do danego świadczenia.
• „Analiza wrażliwości rezerw” – efekt wyliczeń rezerw z użyciem nowych parametrów, najczęściej różniących się od pierwotnych wartości ustalonych na datę wyceny o np. +/- 1 punkt procentowy. Na podstawie analizy wrażliwości można ocenić jak bardzo rezerwa jest czuła na zmianę wartości parametrów modelu.
• „Rezerwa krótkoterminowa” – rezerwa na płatności przypadające w ciągu pierwszych 12 miesięcy licząc od daty bilansowej.
• „Rezerwa długoterminowa” – rezerwa na płatności przypadające nie wcześniej niż rok licząc od daty bilansowej.
• „Dane wg stanu na dzień DD-MM-YYYY” – dane, które odpowiadają sytuacji z tego właśnie dania, czyli mogą być wysłane do aktuariusza później niż w tym dniu, a wycena może być dokonana na ten dzień lub późniejszy np. o miesiąc.

Jakie pytania warto zadać aktuariuszowi po otrzymaniu raportu?

Dość popularne pytanie brzmi:
„Co spowodowało zmianę rezerw w stosunku do ubiegłego roku?”

Inne przykładowe pytanie to:
„Czy założenia demograficzne są dopasowane do naszej firmy czy też są uniwersalne?”
„Z czego wynika rezerwa krótkoterminowa na odprawy rentowe i pośmiertne?”

W sytuacji jakichkolwiek wątpliwości należy sformułować pytania i zadać je telefonicznie lub mailowo pracownikom biura aktuarialnego.

Najczęściej zadawane pytania o raport aktuarialny

Odpowiedzi na pytania często stawiane przez klientów:

„Czy raport aktuarialny musi być podpisany przez aktuariusza z KNF?”

Zgodnie z pkt. 3.2.7. Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 (KSA 1) raport powinien zawierać: Imię, nazwisko, dane kontaktowe i podpis osoby dokonującej wyceny, a w przypadku osoby będącej aktuariuszem także numer wpisu do rejestru aktuariuszy.

„Ile zajmuje przygotowanie raportu aktuarialnego?”

Zwykle przygotowanie raportu, które musi być poprzedzone wyliczeniami i ich akceptacją przez klienta, zajmuje około tygodnia od otrzymania danych. Zależy to od złożoności prac oraz dostępności klienta w razie pytań aktuariusza.

„Czy można sporządzić nowy raport aktuariusza na starych danych kadrowych?”

Dane do wyceny powinny obejmować aktualną sytuację zarówno gospodarczą (aktualna stopa dyskontowa, prognozy wzrostów płac, inflacja) jak i sytuację demograficzną firmy. Stare dane kadrowe obarczone są tym, że zawierają pracowników, który już mogli zdążyć odejść z firmy, z drugiej strony być może pracownicy w wieku emerytalnym jednak nie przeszli na emeryturę zgodnie z założeniami. Ważne są też nietypowe ruchy kadrowe (przejęcia na 23’ KP, transfery pracowników między grupami itp.). Z tego powodu nowa wycena aktuarialna powinna bazować na nowych danych. Sytuacje, w których działanie może być inne, to wyceny cykliczne, np. kwartalne. Te wymagają indywidualnych ustaleń z biurem aktuarialnym.

„Czy raport aktuarialny może być w języku angielskim?”

Tak, możemy przygotować wersję w języku angielskim. Jest to usługa dodatkowo płatna.

Jeżeli potrzebują Państwo raportu z wyceny rezerw pracowniczych lub chcieliby Państwo zrozumieć treść raport, który już posiadacie, nasze biuro aktuarialne Prospecto służy pomocą. Zapraszamy do kontaktu z ekspertami.